About some Northern musical instruments imported into Vietnam

VÒ mét sè nh¹c khÝ ph­¬ng B¾c

du nhËp vµo ViÖt Nam

D©n téc ViÖt Nam cã mét hÖ nh¹c khÝ cæ truyÒn phong phó vµ ®a d¹ng. Trong hÖ nh¹c khÝ ®ã bao gåm c¶ nh¹c khÝ b¶n ®Þa vµ c¶ nh÷ng nh¹c khÝ ®­îc tiÕp nhËn tõ c¸c nÒn v¨n ho¸ kh¸c.

Theo cuèn L­îc sö ©m nh¹c ViÖt nam, vµo thêi më n­íc vµ dùng n­íc - gäi chung lµ thêi ®¹i Hïng V­¬ng, nh¹c khÝ b¶n ®Þa ë ViÖt Nam lµ nh÷ng nh¹c khÝ mang b¶n s¾c cña §«ng Nam ¸. Chóng chñ yÕu thuéc ba hä chÝnh: hä th©n vang, hä mµng rung vµ hä h¬i. Vµo thêi kú nµy vÉn ch­a ®ñ cø liÖu ch¾c ch¾n vÒ sù tån t¹i cña nh¹c khÝ d©y. Tuy nhiªn, tõ kho¶ng vµi thÕ kû tr­íc c«ng nguyªn trë ®i, bªn c¹nh sù tån t¹i cña c¸c nh¹c khÝ b¶n ®Þa, ng­êi ViÖt ®· dÇn tiÕp nhËn thªm nh÷ng nh¹c khÝ tõ bªn ngoµi trong ®ã næi bËt lµ nh÷ng nh¹c khÝ thuéc hä d©y. Trong bµi viÕt nµy, chóng t«i sÏ chØ tËp trung giíi thiÖu vÒ bèn nh¹c khÝ thuéc hä d©y ®­îc du nhËp vµo nÒn ©m nh¹c ng­êi ViÖt sím nhÊt mµ nguån truyÒn b¸ cã nhiÒu kh¶ n¨ng lµ tõ ph­¬ng B¾c. §ã lµ ®µn nhÞ, tú bµ, tranh vµ nguyÖt.

§µn NhÞ

§µn NhÞ lµ mét nh¹c khÝ cã mèi quan hÖ céi nguån víi ®µn Erhu cña Trung Hoa. B¶n th©n tªn gäi cña nã ®· béc lé ®iÒu ®ã. Tõ “er” phiªn ©m sang tiÕng ViÖt lµ NhÞ, t­¬ng ®­¬ng víi sè l­îng cña d©y ®µn, tõ “hu” phiªn ©m ra tiÕng ViÖt lµ Hå. Khi vµo tíi ViÖt Nam, tªn gäi Erhu cña Trung Quèc ®­îc t¸ch ra thµnh tªn gäi cña hai nh¹c khÝ ®ång d¹ng lµ NhÞ vµ Hå. Hå to h¬n víi ©m s¾c trÇm, NhÞ bÐ h¬n víi ©m s¾c cao. Ngoµi ra c¶ ë Trung Quèc vµ ViÖt Nam cßn cã c¸c lo¹i “®µn nhÞ” víi nhiÒu kÝch cì vµ ©m s¾c kh¸c nhau, tõ ©m trÇm cho ®Õn ©m cao trong trÎo. Chóng hîp víi nhau t¹o thµnh mét bé t­¬ng ®èi hoµn chØnh, cã kh¶ n¨ng thÓ hiÖn c¸c phÇn giai ®iÖu vµ hoµ ©m trong qu¸ tr×nh diÔn tÊu.

Theo nguån t­ liÖu ®­îc ®¨ng t¶i trªn trang web giíi thiÖu vÒ c¸c nh¹c cô cña Trung Hoa, ®µn NhÞ Hå cã xuÊt xø tõ M«ng Cæ vµ ®­îc du nhËp vµo Trung Hoa tõ thêi nhµ §­êng (618-907). NhÞ Hå lµ mét nh¹c khÝ gåm 2 d©y, cã sö dông cung kÐo lµm ph­¬ng tiÖn kÝch ©m. CÊu t¹o cña ®µn NhÞ Hå gåm cã 1 cÇn ®µn däc, kh«ng cã phÝm bÊm ®­îc c¾m xuyªn thñng xuèng bÇu céng h­ëng. BÇu céng h­ëng th­êng ®­îc lµm b»ng gç mun hoÆc gç ®µn h­¬ng, h×nh lôc l¨ng n»m ngang, mét ®Çu hë vµ mét ®Çu bÞt da r¾n. Trôc ®µn c¾m xuyªn ngang qua ®Çu cÇn ®µn, n»m theo h­íng cña bÇu céng h­ëng.

ë ViÖt Nam, h×nh ¶nh sím nhÊt vÒ sù xuÊt hiÖn cña c©y ®µn NhÞ ®­îc kh¾c trªn bÖ ®¸ kª ë ch©n cét chïa PhËt TÝch, tøc lµ vµo thêi Lý (thÕ kû XI)vµ sau ®ã nã cßn ®­îc xuÊt hiÖn trªn mét sè bøc ch¹m kh¾c kh¸c ë thêi TrÇn. Trong sö liÖu ViÖt Nam, khi ®Ò cËp tíi phÇn nh¹c cung ®×nh còng nh¾c tíi lo¹i ®µn nay. Ngµy nay, ®µn NhÞ lµ nh¹c khÝ quen thuéc ®èi víi ng­êi d©n ViÖt Nam. Nã ®­îc sö dông trong nhiÒu thÓ lo¹i ca nh¹c tõ d©n gian ®Õn cung ®×nh b¸c häc, tõ nh÷ng sinh ho¹t ©m nh¹c ®êi th­êng ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng ©m nh¹c mang tÝnh lÔ nghi t«n gi¸o.

Thuë ban ®Çu, cã thÓ nã c©y ®µn NhÞ ®­îc kh¾c trªn bÖ ®¸ tõ thêi Lý cã h×nh d¸ng gÇn nh­ nguyªn b¶n cña c©y NhÞ Hå Trung Hoa. Tuy nhiªn, tr¶i qua qu¸ tr×nh, ng­êi ViÖt ®· cã mét sè c¶i biÕn cho c©y ®µn du nhËp nµy.

VÒ kÝch cì, ®µn NhÞ Hå Trung Quèc to h¬n, cÇn ®µn dµi h¬n so víi ®µn NhÞ cña ViÖt Nam.

VÒ chÊt liÖu, nÕu bÇu céng h­ëng cña ®µn NhÞ Hå Trung Quèc chñ yÕu ®­îc lµm tõ gç th× khi sang ViÖt Nam bªn c¹nh chÊt liÖu gç, bÇu céng h­ëng cña ®µn NhÞ cßn cã thÓ ®­îc lµm b»ng èng tre, sä cña qu¶ dõa hoÆc lµm b»ng mai con rïa.

Sù kh¸c biÖt dÔ nhËn ra nhÊt gi÷a ®µn NhÞ ViÖt Nam víi NhÞ Hå cña Trung Quèc chÝnh lµ h×nh d¸ng cña bÇu céng h­ëng. §a phÇn nh÷ng bÇu céng h­ëng ®­îc lµm b»ng gç (chñ yÕu lµ ®µn NhÞ cña céng ®ång ng­êi ViÖt). NÕu h×nh d¸ng bÇu céng h­ëng cña c©y NhÞ Hå Trung Quèc cã h×nh èng trô lôc l¨ng mang tÝnh chÊt ch¾c, khoÎ th× h×nh d¸ng bÇu céng h­ëng cña ®µn NhÞ ViÖt Nam mÒm m¹i h¬n. BÇu céng h­ëng cña ®µn NhÞ ViÖt Nam h¬i ph×nh ë phÇn cuèi n¬i c¾m cÇn ®µn. PhÇn gi÷a cña bÇu ®µn ®­îc ®Ïo thu«n dÇn vµ h¬i th¾t nhá ë phÇn gÇn ®Çu miÖng bÇu vµ sau ®ã l¹i ®­îc ®Ïo loe dÇn ra ë phÝa miÖng bÇu. H×nh d¸ng Êy gièng nh­ h×nh hoa muèng hay nô hoa loa kÌn ®ang hÐ në.

VÒ c¸ch lªn d©y, mÆc dÇu phæ biÕn lèi lªn d©y theo qu·ng 5 ®óng nh­ ®µn NhÞ Hå cña Trung Quèc nh­ng ng­êi ViÖt Nam ®· s¸ng t¹o thªm mét sè lèi lªn d©y kh¸c n÷a. §ã lµ lèi lªn d©y theo qu·ng 4 ®óng hoÆc qu·ng 7 thø.

§µn Tú bµ:

NhiÒu nhµ nghiªn cøu cho r»ng, ®µn Tú bµ ViÖt Nam ®­îc du nhËp tõ Trung Quèc. §iÒu nµy cã thÓ ®óng bëi tªn gäi Tú bµ béc lé céi nguån g¾n víi tªn gäi Pipa cña Trung Quèc.

Theo sö s¸ch Trung Quèc, Tú bµ lµ mét trong nh÷ng nh¹c khÝ xuÊt hiÖn rÊt sím. Tr¶i qua c¸c triÒu ®¹i kh¸c nhau, ®µn Tú bµ ë Trung Quèc cã nhiÒu biÕn ®æi vÒ kÝch cì, h×nh d¸ng, cÊu tróc vµ c¶ ph­¬ng thøc diÔn tÊu. Tõ thêi nhµ TÇn (Qin; 221 – 207 tr.CN) ®Õn thêi nhµ H¸n (Han; 206 tr.CN – 220 sau CN) ®µn Tú bµ cã hép céng h­ëng h×nh trßn, gåm 2 hoÆc 4 d©y, cÇn th¼ng, kh«ng cã phÝm hoÆc cã tíi 12 phÝm. Khi diÔn tÊu ng­êi tr×nh diÔn cÇm ®µn theo chiÒu ngang vµ g¶y b»ng ngãn tay. B¾t ®Çu tõ thêi Nam B¾c TriÒu cho ®Õn thêi nhµ Tuú (Sui; 581 – 618), song song víi sù tån t¹i cña c¸c lo¹i ®µn Tú bµ võa nªu, ta thÊy xuÊt hiÖn thªm mét lo¹i ®µn Tú bµ cã hép céng h­ëng h×nh nöa qu¶ lª gåm tõ 3 – 5 d©y. Khi diÔn tÊu, thay v× cÇm ®µn theo chiÒu ngang, ng­êi tr×nh diÔn «m ®µn theo chiÒu däc vµ cã sö dông miÕng g¶y to b»ng gç. KÓ tõ thêi nhµ §­êng (Tang; 618 – 907) cho tíi tËn ngµy nay, ®µn Tú bµ hÇu nh­ kh«ng thay ®æi vÒ h×nh d¸ng víi bÇu ®µn h×nh qu¶ lª cã 4 d©y, cÇn cong vµ cã g¾n phÝm. §µn Tú bµ cña Trung Quèc ngµy nay ®­îc g¾n tõ 19 tíi 30 phÝm trªn cÇn ®µn vµ hép céng h­ëng, d©y lµm b»ng kim lo¹i cã bäc nylon. Khi diÔn tÊu, ng­êi tr×nh diÔn sö dông mét miÕng ®åi måi hoÆc miÕng nhùa hay sö dông bé mãng lång vµo c¸c ®Çu ngãn tay ph¶i ®Ó g¶y.

H×nh ¶nh cña ®µn Tú bµ lÇn ®Çu tiªn xuÊt hiÖn ë ViÖt Nam cã lÏ lµ h×nh ch¹m ë trªn bÖ ®¸ kª ch©n cét chïa PhËt TÝch vµo thêi Lý. §©y lµ lo¹i ®µn Tú ®· tõng xuÊt hiÖn d­íi thêi Nam B¾c TriÒu du nhËp vµo ViÖt Nam. §ã lµ lo¹i ®µn cã bÇu céng h­ëng h×nh nöa qu¶ lª, cÇn h¬i cong, ch­a x¸c ®Þnh râ ®­îc sè d©y vµ cÇn ®µn cã g¾n phÝm hay kh«ng. Khi diÔn tÊu, ng­êi tr×nh diÔn «m ®µn chÕch theo chiÒu däc vµ sö dông mét miÕng g¶y kh¸ to. KÓ tõ ®ã ®Õn nay, ®µn Tú bµ ViÖt Nam hÇu nh­ kh«ng thay ®æi c¶ vÒ h×nh d¸ng vµ ph­¬ng thøc diÔn tÊu. Ngµy nay, do nhu cÇu tr×nh diÔn nh÷ng b¶n nh¹c míi, ®µn Tú bµ cña ViÖt Nam còng ®­îc g¾n nhiÒu phÝm h¬n (kho¶ng tõ 14 – 18 phÝm) ®Ó më réng tÇm ©m vµ cã thÓ ch¬i ®­îc c¶ thang ©m b×nh qu©n cña ph­¬ng T©y.

Khi míi du nhËp tõ Trung Hoa vµo, Tú bµ hÇu nh­ chØ ®­îc sö dông trong m«i tr­êng cung ®×nh, sau míi truyÒn b¸ ra ngoµi d©n gian. Ngµy nay, Tú bµ lµ mét nh¹c khÝ d©y g¶y kh¸ phæ biÕn ®èi víi céng ®ång ng­êi ViÖt ë c¸c ®« thÞ lín. Nã cã thÓ dïng ®Ó ®éc tÊu hay hoµ tÊu víi c¸c nh¹c cô kh¸c trong c¸c dµn nh¹c cæ truyÒn vµ truyÒn thèng ViÖt Nam nh­ dµn Nh· nh¹c cung ®×nh HuÕ, ban nh¹c Tµi tö, C¶i l­¬ng...

So víi ®µn Tú bµ ngµy nay cña Trung Quèc, ®µn Tú bµ cña ViÖt Nam Ýt phÝm h¬n vµ h×nh d¸ng bªn ngoµi nhá h¬n, phï hîp víi vãc d¸ng cña ng­êi ViÖt Nam.

Thêi kú ®Çu míi du nhËp, khi diÔn tÊu ®µn Tú bµ ë ViÖt Nam, ng­êi tr×nh diÔn còg sö dông mét miÕng g¶y to lµm ph­¬ng tiÖn kÝch ©m. Tuy nhiªn, ngµy nay ng­êi ViÖt Nam sö dông miÕng g¶y bÐ h¬n vµ kh«ng sö dông bé mãng g¶y lång vµo c¸c ®Çu ngãn tay nh­ ë Trung Quèc. Ph­¬ng tiÖn dïng ®Ó kÝch ©m kh¸c nhau Ýt nhiÒu sÏ mang l¹i hiÖu qu¶ ©m thanh kh¸c nhau vµ kü thuËt diÔn tÊu còng kh¸c nhau. Ngoµi nh÷ng kü thuËt diÔn tÊu nh­ nhÊn, rung, vuèt th«ng th­êng cña ®µn Tú bµ, ng­êi ViÖt cßn cã lèi diÔn tÊu g¶y n¾n nãt tõng ©m cßn ng­êi Trung Quèc ®a phÇn ph¶y c¶ 4 ngãn tay.

Mét ®iÓm kh¸c biÖt n÷a ®ã lµ hÇu hÕt 4 d©y ®µn Tú bµ cña Trung Quèc ®­îc lªn theo c¸c ©m A, D, E, A cßn ng­êi ViÖt Nam lªn theo c¸c ©m c, f, g, c1 hoÆc g, c1, d1, g1.

§µn Tranh:

§µn Tranh lµ nh¹c khÝ d©y g¶y kh«ng cã cÇn ®µn. ë ViÖt Nam, lÇn ®Çu tiªn ng­êi ta gÆp h×nh ¶nh lo¹i ®µn thuéc hä ®µn Tranh còng vµo thêi Lý ë trªn bÖ ®¸ chïa PhËt TÝch. Tõ bøc ch¹m ®ã ta cã thÓ thÊy cã mét lo¹i ®µn t­¬ng tù nh­ c©y ®µn tranh ®ang n»m trong tay cña mét nh¹c c«ng. Sau nµy ®µn Tranh cßn ®­îc nh¾c tíi trong th­ tÞch cæ khi nãi vÒ sinh ho¹t ©m nh¹c cung ®×nh d­íi thêi TrÇn. Ngµy nay, ®µn Tranh ®­îc phæ biÕn ë ngoµi m«i tr­êng d©n gian nh­ ®­îc sö dông ®Ó ®Öm cho ng©m th¬, tham gia vµo trong c¸c dµn nh¹c ChÌo, Ca HuÕ, Tµi tö, C¶i l­¬ng...

Gièng nh­ c¸c nh¹c khÝ nãi trªn, tªn gäi cña nh¹c khÝ nµy còng cho thÊy céi nguån cña nã víi ®µn Zheng (hay Guzheng – phiªn ©m tiÕng ViÖt lµ Cæ Tranh) cña Trung Hoa. Trong sö s¸ch cña Trung Quèc, ®µn Tranh tån t¹i tõ thêi nhµ TÇn (tr­íc n¨m 206 tr.CN). Thêi kú ®Çu míi xuÊt hiÖn, ®µn tranh chØ cã 5 d©y, sau ph¸t triÓn lªn tíi 12 – 13 d©y vµo thêi nhµ §­êng (618 – 907) vµ 16 d©y d­íi thêi nhµ Tèng vµ nhµ Minh (tõ thÕ kû X – XV). Ngµy nay ®µn Tranh ë Trung Quèc cã tõ 21 – 25 d©y. Tr­íc ®©y, d©y ®µn Tranh cña Trung Quèc ®­îc lµm b»ng d©y t¬, ngµy nay ®a phÇn phæ biÕn lµ d©y s¾t.

Khi sang ViÖt Nam, ®µn Tranh cña Trung Quèc ®· cã nhiÒu biÕn ®æi. Cuèi thÕ kû XIX, ®Çu thÕ kû XX, ®µn nµy chñ yÕu lµ 16 d©y nªn nã cßn cã tªn gäi lµ ThËp lôc. Kho¶ng cuèi thÕ kû 20, ®µn ThËp Lôc tiÕp tôc ®­îc ng­êi ViÖt c¶i tiÕn. NhiÒu ®µn cã trªn hai m­¬i d©y do vËy tªn gäi ThËp lôc kh«ng cßn phæ biÕn n÷a mµ ng­êi ta l¹i quay trë vÒ víi tªn gäi lµ ®µn Tranh.

Còng gièng nh­ ®µn Tranh cña Trung Quèc, th©n ®µn tranh ViÖt Nam cã h×nh hép dµi ®ång thêi lµ hép céng h­ëng cña ®µn. MÆt ®µn h¬i vång lªn h×nh vßng cung. Vµo kho¶ng gi÷a ë phÝa d­íi mçi d©y ®µn cã ®Æt mét con nh¹n ®Ó ®ì d©y. C¸c con nh¹n ®­îc lµm b»ng gç, b»ng nhùa, ngµ hay ®ång thau vµ cã thÓ di chuyÓn ®­îc ®Ó ®iÒu chØnh cao ®é cña d©y trong lóc ®ang ®µn. §µn ®­îc g¶y b»ng c¸c mãng lång vµo c¸c ®Çu ngãn tay ph¶i.

Tuy nhiªn, h×nh d¸ng bªn ngoµi cña ®µn Tranh ViÖt Nam nhá gän h¬n ®µn tranh Trung Quèc. Trªn mÆt ®µn Tranh ViÖt Nam cã g¾n thªm nh÷ng trôc ®µn theo hµng chÐo ®Ó lªn d©y. Sè trôc ®µn t­¬ng øng víi sè d©y cña ®µn.

Cã thÓ nãi, kü thuËt th«ng th­êng cña ®µn Tranh nh­ ngãn ¸, ngãn vª ë tay ph¶i; c¸c ngãn rung, nhÊn, mæ, vuèt, vç, bÞt, t¹o ©m båi... ë tay tr¸i t­¬ng tù nh­ ®µn Tranh ë Trung Quèc. Tuy nhiªn do cÊu t¹o cña ®µn Tranh ViÖt Nam cã mét sè ®iÓm kh¸c biÖt nªn hiÖu qu¶ ©m s¾c khi sö dông c¸c ngãn kü thuËt trong khi diÔn tÊu ®µn Tranh ViÖt Nam sÏ kh¸c víi ®µn Tranh Trung Quèc. Ch¼ng h¹n, mÆt ®µn Tranh ViÖt Nam bÐ h¬n nªn kho¶ng c¸ch s¾p xÕp gi÷a c¸c d©y ®µn còng hÑp h¬n so víi ®µn cña Trung Hoa, do vËy kü thuËt diÔn tÊu ngãn ¸ (tøc ngãn l­ít - crissendo) ë ®µn Tranh ViÖt Nam mang l¹i hiÖu qu¶ dÔ dµng vµ mÒm m¹i h¬n so víi ®µn Tranh cña Trung Quèc.

§µn NguyÖt:

§µn NguyÖt lµ mét nh¹c khÝ d©y g¶y, lo¹i cã cÇn ®µn. ë ViÖt Nam ®µn cßn cã tªn gäi lµ ®µn K×m, ®µn Väng nguyÖt cÇm hay Qu©n tö cÇm.

Theo cuèn ¢m nh¹c cæ truyÒn ViÖt Nam, ®µn NguyÖt ®­îc c¶i biÕn trªn c¬ së ®µn Ruan (phiªn ©m ra tiÕng ViÖt lµ ®µn NguyÔn cÇm) cña Trung Quèc.

§µn NguyÔn chÝnh lµ mét d¹ng cña ®µn Tú bµ thêi TÇn. §µn NguyÔn ngµy nay ë Trung Quèc gåm 4 d©y lªn theo qu·ng 5, hép céng h­ëng cña ®µn h×nh trßn gièng nh­ h×nh mÆt tr¨ng, cÇn ®µn ng¾n cã g¾n 24 phÝm vµ ®­îc ch¬i b»ng miÕng g¶y.

Thuë ban ®Çu, khi míi du nhËp vµo ViÖt Nam, ®µn NguyÖt cã 4 d©y chia lµm 2 cÆp. Sau nµy, ng­êi ta bá bít mçi cÆp mét d©y nªn ®µn NguyÖt cña ViÖt Nam ngµy nay chØ cã 2 d©y vµ chóng th­êng ®­îc lªn c¸ch nhau mét qu·ng 5 ®óng.

So víi ®µn NguyÔn cña Trung Quèc, ®µn NguyÖt ViÖt Nam cã cÇn ®µn dµi h¬n, g¾n Ýt phÝm h¬n víi kho¶ng tõ 8 – 10 phÝm, c¸c phÝm ®µn cao vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c phÝm kh«ng ®Òu nhau. Tr­íc kia, ng­êi tr×nh diÔn th­êng dïng mãng tay thËt ®Ó g¶y ®µn nh­ng ngµy nay ng­êi ta sö dông miÕng g¶y ®Ó ®µn. Do cÇn ®µn dµi, chØ dïng hai d©y vµ hµng phÝm ®­îc g¾n cao nªn trong kü thuËt diÔn tÊu ®µn NguyÖt cña ng­êi ViÖt, ng­êi tr×nh diÔn cã thÓ dÔ dµng nhÊn nh¸, t¹o nªn nh÷ng ©m thanh mÒm m¹i víi nhiÒu thanh ®iÖu, t×nh c¶m rÊt gÇn gòi víi tiÕng nãi cña ng­êi ViÖt Nam. §©y còng lµ mét trong nÐt ®éc ®¸o cña ®µn NguyÖt ViÖt Nam.

MÆc dÇu m­în m« h×nh nh¹c khÝ ë n­íc ngoµi nh­ng ng­êi ViÖt Nam ®· cã nh÷ng c¶i biÕn, s¸ng t¹o ®¸ng chó ý ®Ó cho c©y ®µn nµy nãi ®­îc tiÕng nãi cña ng­êi ViÖt. Do cã sù ViÖt ho¸ phï hîp víi t©m lý së thÝch cña ng­êi ViÖt nªn c©y ®µn nµy ®· ®i s©u vµo ®êi sèng ©m nh¹c ViÖt. NÕu nh­ Tú bµ th­êng ®­îc phæ biÕn trong nh¹c cung ®×nh hay ë mét vµi ®« thÞ lín th× ®µn NguyÖt cßn ®­îc dïng réng r·i h¬n rÊt nhiÒu. Ngoµi m«i tr­êng ©m nh¹c cung ®×nh, trong m«i tr­êng ©m nh¹c ®êi th­êng hay m«i tr­êng tÝn ng­ìng tõ B¾c vµo Nam ta ®Òu thÊy sù gãp mÆt cña c©y ®µn nµy. ThËm chÝ, trong ®êi sèng ©m nh¹c ViÖt, ®µn NguyÖt cßn ®­îc phæ biÕn réng r·i h¬n c¶ ®µn Tranh.

Nãi tãm l¹i, qua 4 nh¹c khÝ ®· m« t¶ cã thÓ kh¼ng ®Þnh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn lÞch sö, ng­êi ViÖt ®· biÕt tiÕp nhËn nh÷ng yÕu tè míi tõ c¸c nÒn v¨n ho¸ bªn ngoµi ®Ó lµm giµu cho ®êi sèng ©m nh¹c cña m×nh. Tuy nhiªn, kh«ng chØ tiÕp thu mét c¸ch thô ®éng, ng­êi ViÖt nãi riªng vµ ng­êi ViÖt Nam nãi chung cßn c¶i biÕn, ph¸t triÓn thËm chÝ s¸ng t¹o mét sè khÝa c¹nh míi khiÕn cho c¸c nh¹c khÝ du nhËp phï hîp víi v¨n ho¸ vµ ng«n ng÷ ©m nh¹c cña ng­êi ViÖt Nam. ChÝnh viÖc tiÕp thu vµ “ViÖt ho¸” Êy ®· mang l¹i sù ®a d¹ng h¬n cho kho tµng nh¹c khÝ cña nh©n lo¹i trong ®ã bao gåm c¶ kho tµng nh¹c khÝ ViÖt Nam.

Tµi liÖu tham kh¶o

Thôy Loan, L­îc sö ©m nh¹c ViÖt Nam, NXB ¢m nh¹c Hµ Néi, 1993

NguyÔn Thuþ Loan, ¢m nh¹c cæ truyÒn, NXB §H S­ ph¹m, 2006

Vâ Thanh Tïng, Nh¹c khÝ d©n téc ViÖt, NXB ¢m nh¹c 2001

Kû yÕu cña héi nghÞ ICTM lÇn thø 37 “Interpretation of the Traditional Chinese Music”, b¶n tiÕng Anh.

Trang web: